«Από τη μια μέρα στην άλλη μπορείς να βρεθείς εκτός». Εργασία και ταυτότητες στην Ελλάδα της "κρίσης"

Το βιβλίο αυτό φιλοδοξεί να χαρτογραφήσει κριτικά τις ανταγωνιστικές αφηγήσεις περί εργασίας και επισφάλειας στο λόγο των νέων εργαζομένων στην Ελλάδα της «κρίσης».

Με ποιους τρόπους κατανοούν και περιγράφουν τις συνθήκες επισφαλούς εργασίας; Πώς αντιλαμβάνονται την αμειβόμενη εργασία και από ποιους συμβολικούς πόρους αντλούν για να μιλήσουν για τις εργασιακές ταυτότητές τους; Υπάρχουν εναλλακτικά εργασιακά φαντασιακά;

Απέναντι στα ερωτήματα αυτά, οι συγγραφείς δίνουν το λόγο στις εργαζόμενες-ους  και αναλύουν τις αφηγήσεις τους, χρησιμοποιώντας εργαλεία της κριτικής λογοψυχολογίας. Την ίδια στιγμή, υπερβαίνοντας τα όρια της κοινωνικής ψυχολογίας, επιχειρούν να αναδείξουν τις νοηματοδοτήσεις της εργασίας που νομιμοποιούν το status quo και να εντοπίσουν εκείνες που αμφισβητούν το κυρίαρχο εργασιακό ήθος. Η ανάλυσή τους φωτίζει τις σκιές της σύγχρονης μεταδημοκρατικής συνθήκης, εμβαθύνοντας στις διαδικασίες συγκρότησης του «νεοφιλελεύθερου υποκειμένου», μέσα από ένα χειραφετητικό κριτικό πρίσμα.

Όπως σημειώνει ο Αλέξανδρος Κιουπκιολής στον πρόλογο, ανάμεσα σε άλλα:

«Η παρούσα μελέτη της Κατερίνας Νικολοπούλου και του Γιώργου Κεσίσογλου για την εργασία και τις ταυτότητες στην Ελλάδα της κρίσης είναι μια δημιουργική και επίκαιρη συμβολή σε αυτή την «άλλη» έρευνα, η οποία φωτίζει διαφορετικά το πολιτικό και διανοίγει εναλλακτικούς ορίζοντες στην πολιτική σκέψη και δράση. Αξιοποιώντας τη μεθοδολογία και το εννοιολογικό οπλοστάσιο της κριτικής λογοψυχολογίας και δουλεύοντας με ημιδομημένες συνεντεύξεις, χαρτογραφούν τους ποικίλους και αντιφατικούς τρόπους με τους οποίους σύγχρονα υποκείμενα της εργασίας νοηματοδοτούν και διαχειρίζονται την κρίση, την ίδια την εργασία και την υποκειμενική θέση τους σε αυτή ως εργαζόμενοι/ες (…) Η μελέτη της Νικολοπούλου και του Κεσίσογλου δεν μνημονεύει απλώς αυτή τη συντακτική «βιοεξουσία από τα κάτω» που στέκεται απέναντι στη νεοφιλελεύθερη ηγεμονία. Αποτελεί η ίδια ζωντανή μαρτυρία της, τεκμήριο της πραγματικής δυνατότητας για μια άλλη συν-εργασία που δημιουργεί με χαρά και κόπο, παράγοντας από κοινού όχι μόνο μεταξύ των εμφανών πρωταγωνιστών (εδώ, των συγγραφέων) αλλά και με την κοινωνική πολλαπλότητα (εδώ, τις συνομιλήτριες και τους συνομιλητές).»

Περιεχόμενα

(προ)σχεδιάζοντας το ‘ριφιφί’
Εισαγωγή
Στόχος: να ‘κλέψουµε το µονοπώλιο του κεφαλαίου’
Τα εργαλεία για το ‘ριφιφί’
Γιατί να ασχοληθούµε µε την εργασία;
Το ανά χείρας βιβλίο

Iστορικοποιώντας την εργασία

Ταυτότητες στη ‘γραµµή παραγωγής’
Παρουσιάζοντας τον ευέλικτο, γνωσιακό εργαζόµενο

Ευέλικτη και άυλη εργασία: προς την αυτονοµία ή τον (µεγαλύτερο) έλεγχο;

Ο βιοπολιτικός χαρακτήρας της εργασίας

Κυβερνολογώντας νεοφιλελεύθερα
Πέρα από την οικονοµία    
Κάτι παραπάνω από µια ιδεολογία
Είµαστε όλοι καπιταλιστές;
Η νεοφιλελεύθερη ατοµική βιογραφία
Το σύστηµα λόγου του καπιταλοκεντρισµού
Αποκεντρώνοντας την ευθύνη και τον έλεγχο. Οι πόροι του επαγγελµατισµού και της απασχολησιµότητας
Το απόθεµα της προκοπής
Το απόθεµα της συνεκτικής βιογραφίας
Η αίσθηση της υποκειµενικής οδύνης
Το κοινότοπο καθεστώς (επισφαλούς) εργασίας και η λογοθετική κοινοτοπο-ποίησή του

 
Κανονικοποιώντας (σ)την Ελλάδα;
Οµοιώµατα δηµοκρατίας, ή όταν το περιεχόµενο δεν ανταποκρίνεται στη µορφή
Καλώς ήρθατε στην Ελλάδα!
Η παραγωγή του αντιδηµοκρατικού πολίτη
Επιταχύνοντας τον ‘αποδηµοκρατισµό’ του πολίτη µέσω της κατάστασης ‘εξαίρεσης’

 
Μαζεύοντας τα εργαλεία για το ‘ριφιφί’
Ποιοι είναι οι ‘φακοί’ µας
Ποια είναι τα εργαλεία µας; 
Η συνέντευξη ως λόγος για την ταυτότητα
Κριτική Λογοψυχολογία: στο µεσο-επίπεδο της ανάλυσης
Θέσεις Υποκειµένου
Ρεπερτόρια
Ιδεολογικά διλήµµατα και εργασία
Η έννοια της έξης

Μιλώντας για την ελληνική ‘κρίση’
Η ‘κρίση’ ως ‘κατάσταση εξαίρεσης’
Η ‘κρίση’ ως κοινότοπο καθεστώς
Η ‘κρίση’ ως µύθευµα
Ατοµικιστικός-νεοφιλελεύθερος λόγος
Ταξικός-αντικαπιταλιστικός λόγος
Συζήτηση    

Κατασκευάζοντας την εργασία
Το δίληµµα της εργασίας
Η επισφαλής εργασία ως (κοινή) λογική
Χαρτζιλίκι για τους έφηβους εργαζόµενους
Κλασικές ελληνικές δουλειές
Επισφάλεια προτιµότερη της ανεργίας
Συζήτηση

Οι εργασίες ως ‘ταξίδι’
Αναζητώντας την αυτοπραγµάτωση
Χαρτογραφώντας το ταξίδι
Επαγγελµατικά ‘ταξίδια’
Συζήτηση 

Το ρεπερτόριο της ‘σκλαβιάς’
Ο λόγος της «προσωπικής επιλογής» 
Ο ‘αντικαπιταλιστικός’ λόγος 
Συζήτηση 
 

Η δουλειά ως ‘σχολείο’
Ο υπεύθυνος ενήλικας 
Εφόδια ζωής 
Μαθήµατα για το πώς να είσαι 
Συζήτηση 

Ταυτότητες σε (επεξ)εργασία
Προκοµµένα υποκείµενα 
Επιχειρηµατίες του εαυτού
Πίστη στον εαυτό
Ιδιωτικοποιώντας την ευθύνη 
Κανονικοποιώντας τις δυσκολίες ως µέρος της στρατηγικής 
Συζήτηση
 

Επαγγελµατικά-προσανατολισµένη υποκειµενικότητα
Αφοσίωση στο επάγγελµα 
 

Μένοντας στο επάγγελµα 
Επαγγελµατική ιδιαιτερότητα 
Συζήτηση
 

Κοινωνικο-οικονοµικά προσδιορισµένη υποκειµενικότητα 
«Απλά κάνω τη δουλειά µου» 
Κοινωνικο-οικονοµικά καθορισµένες επιλογές
Μεταξύ κανονικοποίησης και αντίστασης 
Συζήτηση 

Παράγοντας το ‘εµείς’ στα συντρίµµια
Βιβλιογραφικές Πηγές